Nguyễn Quang Lập
Bạn bè cùng lứa với mình, bây giờ
đứa nào cũng đến lúc phải cưới vợ gả chồng cho con cái. Có ngày mình
phải chạy xô ba đám cưới, mệt bã người. Đám nào cũng hăm hở bỏ phông
bao, loanh quanh cho gia chủ thấy mặt mình, rồi chuồn. Chẳng biết người
khác thế nào chứ mình sợ nhất phải ăn cỗ cưới và cỗ đám ma. Cứ sáu người
một mâm, chẳng ai quen ai, nói cười nhàn nhạt, chán mớ đời. Đám ma bây
giờ ít ai bày biện ăn uống, chỉ cần đến viếng xong là về. Nhưng đám cưới
vẫn phải ăn. Chẳng hiểu từ khi nào lễ cưới được gọi là ăn cưới, hễ cưới
là ăn, không ăn không xong. Ngay bây giờ tại Hà Nội, làng gì đó quên
mất tên rất gần Ngã Tư Sở, ăn cưới phải đủ 3 ngày 3 đêm, lệ làng xưa nay vẫn vậy, đám cưới nào cũng phải đủ trăm gà ba heo. Kinh.
Nói vậy thôi, cưới xin bây giờ
không là vấn đề lớn, chỉ mệt người thôi chứ tiền nong cũng chẳng phải lo
lắm. Tiền mừng thường vẫn nhiều hơn tiền bỏ ra làm đám cưới. Ngày xưa
khác, ít người mừng tiền, giả có mừng tiền cũng vài đồng chiếu lệ. Đa số
chỉ tặng quà, sang thì phích Trung Quốc, chậu nhôm Liên Xô, hèn thì
cuốn sổ tay, cuốn lịch, tấm tranh, thế thôi. Thành thử đa phần tiền đám
cưới bỏ ra đều không thu về được. Làm cái nhà tốn kém vài chục ngàn,
đám cưới cũng tốn cỡ đó, có khi hơn.
Ba mạ mình có 8 đứa con, 6 trai 2
gái, lo cho xong 8 đám cưới cũng đủ sạt nghiệp. Cứ xong một đám cưới
cho con, ba mạ mình lại ôm một cục nợ. Ba mình nợ nần suốt đời, trước
khi mất chừng một năm ông mới trả xong nợ. Mình nhớ hôm tuyên bố hết nợ
ông vui lắm, nói cười suốt ngày. Ông làm một con gà ăn mừng. Làm xong gà
thì sực nhớ trong nhà không còn gì cả. Ông chạy sang nhà hàng xóm vay
tạm mấy đồng cho mạ mình đi chợ. Ra đến cổng ông đứng sững lại rồi đi
vào, nói luộc gà chấm muối, không nợ, kiên quyết không nợ. Lần đầu tiên
trong đời ông rót rượu mời mình, chạm cốc với mình, thúc dục mình uống.
Trước đó thì đừng hòng, ông luôn hằm hè chuyện rượu, thuốc của mình. Ông
chạm cốc cái cạch, ngửa cổ cạn chén rượu, khà một tiếng khoan khoái,
nói tám đứa con đã có gia đình, ba mạ trả hết nợ, rứa là ba chết được
rồi con ạ. Tưởng ông nói cho vui, ai ngờ mấy tháng sau thì ông mất.
Kể vậy để nói ngày xưa chuyện
cưới xin là cả một vấn đề. Ba mình còn vay nợ được chứ nhiều người chẳng
cho ai cho vay, vay được cũng chẳng biết lấy gì mà trả. Chuyện trai ế
vợ vì nhà nghèo không có tiền cưới xin ngày xưa thì nhiều lắm. Mình có
thằng bạn học cấp 2, 35 tuổi rồi vẫn chưa vợ. Nó yêu ba bốn cô, cô nào
đến đoạn cưới xin đều tắc tịt. Một hôm nó ngồi với mình, nhắc đến chuyện
vợ con nó thở hắt ra, nói è he, ẻ vô vợ con mần chi cho nhọc. Mình hỏi
răng rứa, nó nói tao đã chọn mấy con xâu đui, ế câm ế cảy, rứa mà vẫn
không lấy được. Mình lại hỏi răng rứa, nó lại thở hắt ra, nói è he,
tiền để mần một mâm cau trầu ăn hỏi cũng nỏ có, nói chi chuyện cưới
xin.
Năm sau mình về làng, nó rủ đi
xem mặt một cô đẹp cực. Mình nói mấy con xấu đui còn không lấy được,
răng mi đòi lấy con ni. Nó ngồi đực mặt, nói trời bắt tao lấy, tao chết
héo vì yêu nó mi ơi. Nó ngồi im hồi lâu, nhìn xa ra bãi cát sau làng,
nói con ni mà tao không lấy được thì tao tự tử. Nhìn mặt nó biết nó nói
rât thật mình đâm lo. Lâu lâu lại viết thư về mấy đứa bạn cùng làng, hỏi
xem nó đã chết chưa. Chẳng dè cuối năm về, nó tới nhà đưa thiếp tết mời
đám cưới. Mình quá ngạc nhiên, nói răng mi có tiền cưới vợ, tài rứa. Nó
cười he he he, nói trời bắt tao cưới vợ thì trời phải cho tao tiền chớ.
Nó kể đêm đó đem nàng ra bãi cát mần một trận đã đời, đưa nàng về nhà
xong, lội bộ bãi cát về nhà lòng buồn như chấu cắn vì biết chắc rồi sẽ
không cưới được nàng. Khi bên nàng thì ba hoa xịt bộp, nói anh sẽ anh sẽ
anh sẽ, rời khỏi nảng mới sực nhớ nhưng nhà nghèo rớt mồng tơi, biết
lấy gì để mà sẽ. Nó đứng tựa gốc phi lao đứng đái, bỗng lòi ra cái gì
sang sáng, cầm lên hoá ra một cái nhẫn vàng hai chỉ. Rõ là trời cho, may
quá là may. Hai chỉ vàng đủ làm một đám cưới to, xôm trò ra phết, cái
thằng thế mà tốt phúc.
Thời bao cấp đám cưới nào cũng
giống nhau. Phông chính giữa hôn trường cắt dán đôi bồ câu cắn mỏ nhau
bay trên chữ phúc to đùng, bên kia là tên cô dâu chú rể lồng nhau treo
dưới cái đèn lồng. Luôn luôn có hai khẩu hiệu, một là Vui duyên mới không quên nhiệm vụ.
Câu này không thể thiếu ở bất kì đám cưới nào, thường được treo ở phông
chính như một huấn thị của cấp trên. Chẳng biết nhiệm vụ gì, cứ phải
không được quên, hi hi. Câu thứ hai là Thuận vợ thuận chồng tát bể Đông cũng cạn. Câu này đám có đám không, thường treo bên nách hoặc ở cuối hôn trường.
Lễ cưới thời bao cấp nửa họp nửa
mét tinh, thường có năm mục. Thứ nhất MC giới thiệu cô dâu chú rể và lý
do có đám cưới, đại loại được sự nhất trí của các cấp chính quyền và
gia đình hai bên, trong không khí vui tươi phấn khởi đón chào Đất nước
vào xuân… Bất kì cưới mùa nào thì ông MC cũng nói Đất nước vào xuân. Kế
đến là lãnh đạo lên phát biểu ý kiến, giao nhiệm vụ cho cô dâu chú rể.
Sau đó là cô dâu chú rể lên hứa xây dựng hạnh phúc gia đình. Tiếp theo
là đại diện họ nhà trai lên cảm ơn lãnh đạo và bà con hai họ. Cuối cùng
là liên hoan văn nghệ.
Đầu tiên ông MC ra miệng nói tay
khua, nói năng như tép nhảy, hết đọc ca dao đến đọc thơ, đám nào ông
cũng chừng đó câu thơ, chừng đó câu ca dao, rồi ghép tên cô dâu chú rể
vào, bất kể thất vần trật âm cũng cố ghép cho bằng được. Mình nhớ đám
cưới cái Tâm bạn mình, nó cưới anh Địch bộ đội phục viên ở xóm dưới. Cái
vần ịch rất kẹt vì dân Quảng Bình thường nói âm ịch ra âm ịt, vì thế
chưa bao giờ mình nói quân địch, khi cần phải nói thì nói quân thù, hi
hi. Hôm đó ông MC tay khua miệng nói, ngâm nga câu ca Ôi hạnh phúc có khi nhiều khi ít/ Tâm xinh tươi cùng Địch đẹp trai, mọi người cười ầm ầm.